WebTech Rodos: Ένα από τα πιο εμβληματικά επιστημονικά όργανα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης δεν υπάρχει πια. Ο ουκρανικός στρατός κατέστρεψε με επίθεση drone το γιγαντιαίο ραδιοτηλεσκόπιο RT-70 στην Κριμαία, το οποίο τα τελευταία χρόνια είχε μετατραπεί σε εργαλείο στρατιωτικής επικοινωνίας από τη Ρωσία. Η κεραία-πιάτο ύψους 70 μέτρων, που δεσπόζει κοντά στην πόλη Yevpatoria στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, είχε περάσει στον έλεγχο της Μόσχας μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Στα χέρια των Ρώσων, το τηλεσκόπιο, βάρους 5.000 τόνων, δέχθηκε σημαντικές αναβαθμίσεις ώστε να μπορεί να υποστηρίζει στρατιωτικές αποστολές και να λειτουργεί ως βασική κεραία του συστήματος δορυφορικής πλοήγησης GLONASS, της ρωσικής απάντησης στο GPS των ΗΠΑ. Σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, η χρήση του RT-70 αύξανε την ακρίβεια του GLONASS κατά περίπου 30%.
Το πλήγμα καταγράφηκε στα τέλη Αυγούστου, όταν κυκλοφόρησαν videos που έδειχναν drone να χτυπά την καρδιά του συστήματος, τον ραδιοδέκτη ισχύος 200 κιλοβάτ. Ο συγκεκριμένος δέκτης είχε κατασκευαστεί στη Μόσχα το 2011, στο πλαίσιο της τελευταίας μεγάλης αναβάθμισης, και θεωρείται σχεδόν αδύνατον να αντικατασταθεί άμεσα. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία δεν θα είναι σε θέση να επαναφέρει σε λειτουργία την κεραία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η ιστορία του RT-70 είναι στενά συνδεδεμένη με την εξερεύνηση του Διαστήματος. Στη δεκαετία του 1970 και 1980, το τηλεσκόπιο αποτέλεσε κομβικό εργαλείο για το σοβιετικό πρόγραμμα Venera, επιτρέποντας την επικοινωνία με αποστολές προς την Αφροδίτη. Αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το ίδιο όργανο συμμετείχε σε διεθνείς συνεργασίες με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, υποστηρίζοντας την αποστολή Mars Express προς τον Άρη και την ιστορική αποστολή Rosetta προς τον κομήτη 67/P. Το RT-70, όμως, δεν περιορίστηκε σε επιστημονικές αποστολές. Για αρκετά χρόνια, αποτέλεσε εργαλείο στις προσπάθειες επικοινωνίας με εξωγήινους πολιτισμούς. Από το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο εστάλησαν περισσότερα από 20 πακέτα μηνυμάτων προς εξωπλανήτες που θεωρούνται δυνητικά κατοικήσιμοι. Ένα από αυτά τα σήματα, με κατεύθυνση τον πλανήτη που περιφέρεται γύρω από το άστρο Gliese 581 σε απόσταση 20,5 ετών φωτός, αναμένεται να φτάσει στον προορισμό του το 2029. Το τηλεσκόπιο της Yevpatoria, ένα από τα τρία RT-70 που κατασκευάστηκαν στη Σοβιετική Ένωση για το δίκτυο βαθιάς διαστημικής εξερεύνησης, είχε αναλάβει επίσης καθήκοντα στην αστρονομία, ανιχνεύοντας σήματα από αστεροειδείς, πλανήτες και μακρινούς γαλαξιακούς πυρήνες. Με το πέρασμα των δεκαετιών, εξελίχθηκε από επιστημονικό στολίδι σε εργαλείο στρατιωτικής στρατηγικής.
Η καταστροφή του RT-70 δεν αποτελεί τη μοναδική απώλεια για την ουκρανική επιστήμη. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, αρκετές άλλες εγκαταστάσεις αστρονομικής παρατήρησης πέρασαν στον έλεγχο της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, μεταξύ των οποίων το Shain mirror telescope, το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο της Ουκρανίας, αλλά και τα όργανα του αστεροσκοπείου Simeiz στο νότιο άκρο της χερσονήσου. Επιπλέον, στη Χάρκοβο, το Giant Ukrainian Radio Telescope υπέστη σοβαρές ζημιές το 2022, όταν η περιοχή βρισκόταν υπό ρωσική κατοχή. Σύμφωνα με αναφορές, Ρώσοι στρατιώτες λεηλάτησαν τον εξοπλισμό, αφαιρώντας όργανα και υπολογιστές, ενώ ναρκοθέτησαν τον τεράστιο χώρο του αστεροσκοπείου που καλύπτει 150.000 τετραγωνικά μέτρα με περισσότερες από 2.000 ραδιοκεραίες. Η UNESCO, σε έκθεσή της το 2024, εκτιμά ότι οι ζημιές στις επιστημονικές υποδομές της Ουκρανίας εξαιτίας του πολέμου ξεπερνούν το 1,26 δισεκατομμύριο δολάρια. Το πλήγμα στο RT-70 έρχεται να προστεθεί σε αυτή τη μακρά λίστα απωλειών, με ιδιαίτερη βαρύτητα λόγω του ιστορικού και στρατηγικού χαρακτήρα του τηλεσκοπίου. [via]
πηγή: techblog.gr
